anasayfa kategoriler idesözlük müze rehberi köşe yazıları sunumlar amacımız bize ulaşın
› Kategoriler  




SINDIRGI YAĞCIBEDİR HALILARI

Balıkesir ili ile buna bağlı Biga, Bigadiç, Kepsut, Savaştepe ve Sındırgı ilçeleri ile bunlara bağlı kasaba ve köylerle Bergama civarında dokunan halılara 'Yağcıbedir Halıları' denir.

Renk, desen ve kalitesiyle kendine özgü karaktere sahip, dokunduğu yörenin ve dokuyan aşiretin adını alan bir halı grubudur. Söz konusu merkezlerden herbiri bir dokuma merkezidir. İçlerinde en çok Sındırgı tanınır.

Sındırgı yöresinde Yağcıbedir halılarının ne zamandan beri dokunduğu belli değildir. Günümüze gelebilen en eski halılar 100-150 yıllıktır.

Müzelerde bildiğimiz eski örneği yoktur. Yörede dokumacılığın Türkler’in bölgeye geldiği andan itibaren başladığını, ancak 19. yy. sonundan itibaren yaygınlaştığını söylemek mümkündür.

Sındırgı yöresinde günümüzde sadece Karakaya, Alaklı, Çakıllı, Eğridere ve Bigadiç’e bağlı Kayalıdere köylerinde dokuma yapılmaktadır. Sındırgı Yağcıbedir halıları dendiğinde adı geçen  köylerde dokunan halılar akla gelir.

Yağcıbedir halılarının malzemesi yündür. Elde eğilerek iplik haline getirilen yün, her ailenin kendi beslediği koyunlardan elde edilir.

Tezgah ahşaptır ve yerde hazırlanır. Halıda dik atılan iplere eriş (çözgü), yan atılanlara argeş (atkı-araç-arageçki), düğüm ipine de ilmek denir.

Her düğüm sırasından sonra iki argeş atılır. Dokumada Türk düğüm tekniği kullanılır.

Dokuma sırasında ahşaptan yapılmış kirkit, makas ve bıçaktan yararlanılır. Kirkit sert ve ağır olması için akçaağaçtan yapılır. (1)

Yağcıbedir halılarında kalite sıyırdım hesabı, düğüm sayısı ve desen ipine göre belirlenir. Sıyırdım, halk arasında bir sırada atılan düğüm sayısıdır. İki dokuyucu günde 50-60 sıyırdım dokuyabilir. 120x200 cm boyutunda bir seccadede yaklaşık 1000-1050 sıyırdım bulunur.

Halk arasında desen ipinin kg. ağırlığı da kalite birimi sayılır. Yine halk arasında her bir erişe (çözgüye) tel denir. İki tel üzerine bir düğüm atılır ve tel üzerine atılan düğümlerin sıklığı kaliteyi belirtir.

Tüccarlar arasında kalite 10x10 cm (1 dm2) den geçen düğüm sayısı ile ölçülür. Günümüz Yağcıbedir halılarında 1 dm2 de yaklaşık 40x40, 45x45 adet düğüm vardır.

Yağcıbedir halılarında kırmızı, kahverengi, lacivert, siyah ve beyaz renkler hakimdir. Kırmızı renk ceviz tetiri ve sentetik boya, siyah ceviz tetirinden, mavi ılıbada kökü suyu ve ekşi hamurdan yapılır. Beyaz saf olarak kullanılır.(2)

Yağcıbedir halılarında desene örnek denir. Örnek ezbere ve her halıda yeri değiştirilerek dokunur. Desen kağıdı kullanılmaz.

Her halıda dıştan içe doğru 'gıyı suyu', 'geniş su', 'mihrap' bölümleri bulunur. Bunlardan her biri farklı desenlerle süslenir.

Halının kenar bordüründe kertikli su, karagöz-kesme şeker, heybe suyu-tırnak-boncuklu su, deve boku adıyla anılan süslemeler kullanılır.

Geniş su üzerinde, heybe suyu, deve boynu, kedi daşşa, Emine delirten motifleri  kullanılır.

Halının iç kısmında halkın civa-kartal kanadı(3), yıldız-oba (4) dediği desenler kullanılır.

Köşelik bölümünde kocabaş (köpek) (5), koyun gözü, çınar yaprağı, mevşe (çiçek motifi), el (6), davul tokmağı desenleri ile süslenir.

Yağcıbedir halıları Kütahya-Simav, Demirci, Gördes ve Uşak civarında da dokunmaktadır. Sındırgı Anadolu’da günümüzde dokunan halılar arasında doğal malzemenin kullanıldığı ender merkezlerden biri olup, Yağcıbedir halıları,  Anadolu’nun en kaliteli halılarından birisidir ve Türk ekonomisine büyük bir katkısı vardır.




detaylı bilgi için bkz.

 

 

 

    Kapat
 

(1) Yağcıbedir halıları,  desenler ve sembolik anlamları için bkz.
Kaynak:Bekir Deniz,Sındırgı Yöresi Yağcıbedir Halıları, Erdem, AKM Yayınları, S.28, Ankara 1999
      A.Acun, Yağcıbedir Halıları, I.Uluslararası Türk Halı Kongresi, İstanbul 1984
      A.Ayhan, Yağcıbedir Halılarının Söyledikleri, Tarih Dergisi 69, İstanbul 1992
      C.Akpınar, Balıkesir Yöresi Halılarının Dünü ve Bugünü; Yağcıbedir Halıları, Antikdekor, S30,1995
      Y.Öztürk, Balıkesir, Sındırgı Yöresi Yağcıbedir Halıları, Ankara 1992
      Didem Atiş, Yakın Tarihli Yağcıbedir Halılarının Teknik Özellikleri, Erdem AKM Yayınları,S.28, Ankara 1999
      Didem Atiş, Yağcıbedir Halılarındaki Motiflerin Yöresel İsimleri ve Anlamları, AÜ GSF Yayınları,S.1, 1993 
      A.Ayhan, Yağcıbedir Yörükleri ve Halıları, Türk Folkloru,S.88, 1986
      A.Ayhan, Yağcıbedir Halılarının Söyledikleri, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Nr.69,1992
      Ö.Aydın-G.Karavar, Bigadiç ve Sındırgı’ya Bağlı Eşmedere, Karakaya, Kavaklıdere Köylerinde Dokunan Yağcıbedir Halıları, Standart, Ekonomik ve Teknik Dergisi, S.418,1996
      A.Sekendiz-A.Ayhan-A.Yüngül, Balıkesir Yöresi Yağcıbedir Halıları Motif Envanteri, Balıkesir 1997
     S.Aytaç, Yağcıbedir Yörük Halıları, Sanatsal Mozaik,S.4, 1995

(2) Boyama usulleri hk. geniş bilgi için bkz.
     A.Sekendiz-A.Ayhan-A.Yüngül, Balıkesir Yöresi Yağcıbedir Halıları Motif Envanteri, Balıkesir 1997
     İ.Öztürk, Doğal Bitkisel Boyalarla Yün Boyama, DEÜ Yayını, İzmir, 1999 

(3) Türk mitolojisinde kuş ve kartal motifi hk. geniş bilgi için bkz.
     G.Öney, Anadolu Selçuklu Mimarisinde Avcı Kuşlar, Tek ve Çift Başlı Kartal, Malazgirt Armağanı, Ankara 1972
     G.Öney, Anadolu Selçuklu Geleneğinde Kuşlu, Çift Başlı   Kartallı, Şahinli ve Aslanlı Mezar Taşları, Vakıflar Dergisi,S.8,1969
     B.Ögel, Türk Mitolojisi I, Ankara 1993

(4) Türk mitolojisinde oba motifi hk.  geniş bilgi için bkz.
     B.Ögel, Türk Kültürünün Gelişme Çağları-II, İstanbul 1971

(5) Türk mitolojisinde kocabaş (köpek) motifi hk.geniş bilgi için bkz.
     B.Ögel, Türk Mitolojisi-I, Ankara 1993

(6) Türk mitolojisinde el motifi hk.  geniş bilgi için bkz.
     A.Aldoğan, Anadolu Kültüründe-Sanatlarında Sembolik El Motifi, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.1, S.2,1988

 
     
 
 
› İlgili kategoriye ait ürünler
İlgili kategoriye ait herhangi bir ürün bulunmamaktadır.

› Bunları biliyor musunuz?
Birsen Malkoç
Tüm hakları saklıdır. © 2024 idesanat.com
Önemli Bilgiler
1. İçeriğimizi başka bir sitede paylaşıyorsanız, lütfen kaynak belirtmeyi unutmayın, ilginize teşekkür ederiz.
2. Sitemizde bulunan bir içeriğin telif haklarına veya yasalara aykırı olduğunu düşünüyorsanız lütfen bize bildirin.