İSPARTA HALISI

Isparta'da halıcılık, Türklerin Anadolu'yu fetihlerinden sonra, bölgeye yerleştirilen Türk oymakları ile başlar. Çeşitli kaynaklardan İsparta’da halıcılığın XIX.yy.da  yaygınlaştığı bilinmektedir.

1850'li yıllarda, Anadolu'da, eski geleneksel halıcılık merkezlerinin yeni tekniklerle desteklenmesi ve yeni düşüncelerle halıcılık merkezleri (Hereke ve Feshane fabrikaları) kurma girişimleriyle birlikte, Isparta'da da halıcılık konusunda önemli adımlar atılmıştır. Bu adımlardan birisi 1924 yılında 'Isparta İplik Fabrikası T.A.Ş.'nin kurulmasıdır. Fabrika, 1943 te Sümerbank'a devredilmiştir.

İsparta civarında dokumanın malzemesi yün ve pamuktur.  Halk arasında çözgü ipine direzi, yan atılan iplere atkı ya da argaç denilmektedir. 

atkı ve çözgü, beyaz renkli pamuktan, düğüm ise yünden yapılmaktadır.

Dokumaya geçmeden önce , kilimlik kısmı dokunur. Altı sıra dokunan bu bölüme halk arasında 'zincir' denir.

İsparta halılarında renk sayısı çok fazladır. Zeminde kırmızı ve kırmızının tonları hakimdir. Son yıllarda beyaz ve açık yeşil tonlar da görülmektedir.

Dokumacılıkta dik ve yarı yatık tezgahlar kullanılır. Halılarda Türk düğümü ve İsparta düğümü ya da hekim düğümü olarak adlandırılan tek düğüm tekniği de kullanılmaktadır.

Halıların sağlam olması için halının uzun kenarlarında 4-5 düğümlük ters düğüm (Türk düğümü), diğer yerlerinde tek düğüm kullanılır.

İsparta halılarında birinci, ikinci kalite ve kaba halılar şeklinde bir sınıflandırma görülür. Genellikle ikinci kalite halılar dokunur.

Halk arasında kalite genellikle 'urup' ile ölçülür. Halk arasında 67-68 cm. ye urup denir. Bir urupta bulunan düğüm sayısı arttıkça kalite de artar.

dm2 deki düğüm sayısı 858 dir. (26X33)

Halılarda daha çok bitki desenleri hakimdir.  İçlerinde geometrik desenlilerde vardır.  Halk arasında köşe-göbek olarak adlandırılan madalyonlu halılar yaygındır.

Halı zemini ve göbek,  rumi, çift rumi (palmet) ile stilize edilmiş gül, lale, karanfil, sümbül gibi motiflerle süslenir. Desen adlarından bazıları, beşir, saksılı, kandahar, osmanlıköşk, yenibahar, elvanuşak, goblen, gördes, goncalı, savlu, herati, balpeteği, kafkas, kostüm, selçuk, topmadalyon, çaydaçıradır.

İsparta halılarında 'taban halısı', 'kelle halısı',  'seccade halısı' tipleri yaygındır.

detaylı bilgi için bkz.