anasayfa kategoriler idesözlük müze rehberi köşe yazıları sunumlar amacımız bize ulaşın
› Kategoriler  
Geleneksel Türk Sanatları ve Anadolu Coğrafyasındaki Gelişimi - Halk Sanatları - Ahşap - Teknikleriyle Ahşap Sanatı - Oyma / Rölyef



AHŞAP OYMA/ Rölyef

Oyma, belli bir zemine veya zeminden içeri doğru çeşitli ağaç kalemleriyle ağacı oyarak uygulanan bir tekniktir.
Tarihi gelişimi için bknz. Türk ahşap sanatı

1- YÜZEY OYMACILIĞI

    1.1- Alçak Yüzey Oymacılığı

Derinliği dış yüzeyden 3-4 mm yi geçmeyen uygulamadır. 

     1.2- Yüksek Yüzey Oymacılığı

Alçak yüzey çalışmalarının daha derin ve hareketli bir tarzıdır. İşlenen motifler daha canlıdır. En karakteristik örneği 19. yy gotik stilinde görülür.

            1.2.1- Düz Satıhlı Derin Oyma

Ahşap yüzeyi aynı kalmakla birlikte motifler satıhtan derin oyma ile belirginleşmiştir.
Malatya Ulu Cami minberi, Ankara Hacı Bayram Veli Türbe Kapısı örneklerden bazılarıdır. (minber için bkz.)

            1.2.2- Yuvarlak Satıhlı Derin Oyma

Motifler engebeli yuvarlak, engebeli bir yüzey meydana getirecek şekilde işlenir, bazı örneklerde kabartmalar çok yüksektir, ajur işçiliği etkisi verir.
Siirt Ulu Cami minber yazıları, Ankara Kızılbey Cami kapısı, İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesi 'ndeki Kaykavus Rahlesi en iyi örneklerden bazılarıdır.

            1.2.3- Çift Katlı Rölyef Tekniği

Düz ve yuvarlak satıhlı derin oyma tekniği birlikte kullanılır. Kitabelerde ve yazılarda kullanılır.
Ankara Alaaddin Camii minberi en güzel örneğidir.

              1.2.4- Eğri Kesim Tekniği

Bu teknikte motifli satıhlar derine, birbirini kesen satıhlara iner. Zemin adeta görülemez olur.
Örnekleri 12.yy Anadolu Selçuklu sanatına aittir. Ankara Etnografya Müzesi’nde bulunan Malatya Ulu Cami minberi en güzel örneğidir.

2-KAFES TEKNİĞİ

    2.1- Sade Kafes Tekniği

Çatma kafesin arasına süsleyici başka bir parça katılmaz.
Örnekleri, Ankara Kızılbey, Aslanhane (Ahi Şerafettin) Cami, Ankara Ahi Elvan Camii , Beyşehir Eşrefoğlu Cami minberi, Birgi Ulu Camii minber korkuluklarında görülür.

           
    2.2- Arası Dolgulu Kafes Tekniği

Bu grup kafes işçiliğinde ahşap kirişlerin arasına içi motifli çokgenler, yıldızlar girer ve kafesler daha zengin bir görünüm kazanır.
Örnekleri Ankara Alaaddin Camii , Divriği Ulu Cami , Çorum Ulucami minber korkuluklarında görülür.

3- KESME OYMALAR

Belli bir kalınlıktaki parça üzerine çizilen süslemenin değişik testereler yardımıyla boşaltılması işlemidir. Kafes yanları, ud göğüs tahtasının ses deliği örtüsü olarak ve süslü çerçeve yüzeyleri yapımında kullanılır.

4- TABİİ ŞEKİL OYMACILIĞI

En zor ağaç oyma tekniğidir. Uygulayan kişinin anatomi bilgisine sahip olması gerekir çünkü bu bir heykel oymacılığıdır.

Günümüzde Kahramanmaraş, oyma işlerinde ünlüdür. Burada rahle, mücevher kutusu ve sandıklar yapılmaktadır.
Kabartma görünümü veren derin oyma için en az iki ay en fazla beş yıl bekletilmiş ceviz ağacı ile, kalınlıkları ve ağız biçimleri farklı olan düz, yuvarlak ve çengel ağızlı oyma bıçakları, zımpara kullanılır.

Urfa, Mardin Midyat ve İnegöl oyma işlerinde dikkat çeken merkezlerdir. Mardin-Midyat örnekleri, oyma yanı sıra uygulanan 'delik işi' (ajur) ile farklılık gösterir.


İlgili konular hk. detaylı bilgi için bkz.
    Kapat
 

Ahşap oyma teknikleri hk. geniş bilgi için bknz.
      M.Asarcıklı-H.Keskin, Ahşap Süsleme Teknikleri, Gazi k.evi, Ankara 2002
      M.Ülker, Geleneksel Türk Sanatında Oyma Eserler, Türkiyemiz Dergisi,S.73,1994
     Gönül Öney,Anadolu Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap TeknikleriSanat Tarihi Yıllığı III,1969,
     S.Mülayim,  Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik SüslemelerKültür Bakanlığı:503, Ankara 1982 (Selçuklu Çağı)
     B.Ögel, Selçuklu Devri Anadolu Ağaç İşçiliği Hakkında NotlarYıllık Araştırmalar Dergisi I,1956,
     S.Ögel, Anadolu Ağaç Oymacılığında Mail Kesim, sanat Tarihi Yıllığı I,1964

     Cevat Çulpan, Türk-İslam Tahta Oymacılık San'atından RAHLELER, Milli Eğitim Basımevi, 1968

Verilen örneklerle ilgili geniş bilgi için bknz.
     S.Ögel, Ortaçağ Çevresinde Anadolu Selçuklu Sanatı, T.T.K yayını 19.seri,Ankara 1972
    Gönül Öney, İş Bankası Kültür Yayını:185,Ankara 1978Anadolu Selçuklu Mimarisinde Süsleme ve El Sanatları,
    S.Mülayim,Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler), Kültür Bakanlığı:503, Ankara 1982 (Selçuklu Çağı
    Gönül Öney, Ankara’da Türk Devri Yapıları, D.T.C.F.yayınları 209, Ankara 1971
    Orhan Aslanapa, Minber İslam Ansiklopedisi,C.VIII      ,
    E.Yücel, Selçuklu Ağaç İşçiliği,Sanat Dünyamız, S.4, İstanbul 1975
    M.Z.Oral, Anadolu’da Sanat Değeri Olan Ahşap MinberlerKitabeleri ve Tarihçeleri, Vakıflar Dergisi V,1962,
    Y.Önge-İ.Ateş-S.Bayram, Divriği Ulu Camisi ve Darüşşifası Vakıflar Gn.Md.lüğü,Ank.1978,

  
     
 
 
› İlgili kategoriye ait ürünler
Oyma Minber
Oyma / Rölyef

› Bunları biliyor musunuz?
Birsen Malkoç
Tüm hakları saklıdır. © 2025 idesanat.com
Önemli Bilgiler
1. İçeriğimizi başka bir sitede paylaşıyorsanız, lütfen kaynak belirtmeyi unutmayın, ilginize teşekkür ederiz.
2. Sitemizde bulunan bir içeriğin telif haklarına veya yasalara aykırı olduğunu düşünüyorsanız lütfen bize bildirin.