İde Sanat Geleneksel El Sanatları

› Kategoriler

Geleneksel Türk Sanatları ve Anadolu Coğrafyasındaki Gelişimi - Halk Sanatları - Çini / Seramik - Kütahya Çini ve Seramik Sanatı

Kütahya Çini ve Seramik Sanatı

Osmanlı döneminde İznik'ten sonra en önemli seramik üretim merkezi olan Kütahya, çevresindeki zengin kil yatakları nedeniyle Frig, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde de yoğun biçimde seramik üretiminine sahne olmuş ve bu sanatı, geleneksel yöntemleriyle günümüze dek yaşatmış bir kenttir.

Türk çinicilik tarihi açısından önemli bir yere sahip olan Kütahya'da Beylikler ve erken Osmanlı dönemi üretimi konusunda yapılan araştırmalar henüz yetersiz olsa da buradaki çinicilik etkinliğinin İznik'le belirli bir parallelik gösterdiği, son zamanların buluntu ve yayınlarından anlaşılmaktadır. (1)

Kütahya'nın en erken tarihli çinileri 1377 tarihli Kurşunlu Camii minare şerefesindeki tek renk sırlı tuğlalar ve günümüzde Kütahya Çini Müzesi olarak kullanılan Germiyanoğlu II. Yakup Bey İmareti'nin 1428 tarihli türbesinde, sanduka ve zemin döşemesinde kullanılan çinilerdir.

Kütahya çiniciliği, bu tarihlerden günümüze dek, değişik yoğunluk ve biçimlerde sürmüş, XVII. ve XVIII. yüzyıllarda en yetkin örneklerini vermiş, XVIII. yüzyılın ikinci yarısından sonra bir gerileme dönemine girmiş, ancak XIX. yüzyıl sonlarında yeniden gözlenen canlanma ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında sağlanan devlet desteğiyle bu zengin geleneğin günümüze aktarılması mümkün olabilmiştir.(2)

Türler, Motifler, Bezemeler

XVIII. yüzyıla tarihlendirilen çok sayıda çini ve seramiğin bezemelerinde stilize bitki motifleri, dinsel motifler ve insan/hayvan figürleri görülür.

XVIII. yüzyıl seramikleri beyaz ve krem rengi hamurlu, beyaz astarlı ve şeffaf sırlıdır. Sır altı tekniğiyle bezenmiş seramiklerde, motiflerin oluşturulmasında yeşil, firuze, sarı, kobalt mavisi ve toprak kırmızısı renklerinin yanında, XVIII. yüzyıl ortalarından başlayarak mangan moru kullanılmış ve konturları siyahla belirtilmiştir.

Yine XVIII. yüzyıla tarihlendirilen sahan, limon sıkacağı, kâse, şişe, tabak ve fincanlardan oluşan ikinci bir grup seramik, kobalt mavisi, stilize çiçek, yaprak ve dal kıvrımlarıyla bezelidir.
Burada kobalt mavisinin yanında, zaman zaman sarı, yeşil ve firuze renkler de kullanılmış, üretilen farklı ölçü ve biçimlerdeki ibrik ve sürahiler, yüzeysel kabartma servi motifleriyle, içleri kafes taramalı yuvarlak madalyonlarla ya da serbest fırça vuruşlarıyla yapılmış çiçek ve bitkisel kıvrımlarla bezenmiştir.

Osmanlı Devletin'in en önemli özelliklerinden biri, yönetimindeki topraklarda yaşayan halka din, dil, kültür farkı gözetmeksizin büyük bir hoşgörüyle davranmış olmasıdır. Bu hoşgörü sayesinde Kütahya çiniciliğinde Müslüman ustalarla birlikte Hıristiyan ustaların da çalıştığı ve hem Müslüman hem de Hıristiyan toplulukların gereksinimlerine yanıt verecek nesne ve yapıtlar üretildiği, günümüze ulaşan örneklerden açıkça anlaşılmaktadır.

Bugün mimari yapılarda ve müzelerde görülen bazı örnekler Kütahya çiniciliğinin mimariye yüzyıllara yayılan katkısını vurgulamakta ve "Yadigâr-ı Kütahya"ların, en küçük fincandan anıtsal yapı bezemelerine, Osmanlı toplum yaşamını nasıl renklendirdiğini bir başka açıdan göstermektedir.

detaylı bilgi için bkz.


	(1) Çini Sanatının gelişimi ve teknikleri hk. bknz. Ara Altun, Osmanlıda Çini ve Seramik Öyküsü/The Story of Ottoman Tiles and Ceramics, İstanbul 1997-1999 Arthur Lane, Later Islamic Pottery, London 1957 B.Demirsarar, Anadolu Türk Sanatında Çini ve Seramik, Kültürlerin Kesiştiği Ülke, Türkiye, İstanbul 1993 Can Kerametli, Asya'dan Anadolu'ya Türk Çini ve Keramik Sanatı, Türkiyemiz 9,İstanbul 1973 C.Krefer, Les Ceramiques Muslümanes D'Anatolie, Cahiers de la Ceramique,4, 1956 Faik Kırımlı, İstanbul Çiniciligi Sanat Tarihi Yıllığı Xı, İÜ Ed. Fak. Yayını, 1981, İstanbul Gönül Öney, Türk Çini Sanatı, İstanbul 1976 Gönül Öney, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Teknikleri, Türk Çini Sanatı, İstanbul 1986 Gönül Öney, Anadolu Türk Çini ve Seramik Sanatı, İstanbul 1976 Gönül Öney, İslam Mimarisinde Çini, İstanbul 1988 Gönül Öney, Erken Osmanlı Mimarisinde Çini, XV-XVI yy Başı İznik-Bursa-Edirne, Osmanlı 11, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999 Gönül Öney, Turkish Ceramic Tile Art, Tokyo 1975 Gönül Öney, Bursa Çinileri, İstanbul 1996 Hakan Arlı, Mehmet Emin Efendi The Story of Ottoman Tiles and Ceramics, İstanbul, 1997 Hadi Tamer, Türk Çinicilerinin Terkip ve Tekniğine Daİr Bazı Tahlil, Müşahade Ve Mukayeseler, Ankara Üniversitesi, Türk Ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü Yayını , 1962, Ankara Friedrich Sarre, Die Keramik der Islamische Zeit von Milet, Berlin 1935 J. Carswell, Iznik Pottery, London 1957 J. Soustiel, La Ceramique Islamique, Fribourg, 1985 Nurettin Yatman, Eski Türk Çinileri, Ankara 1942 Otto-K.Dorn, Turkische Keramik, Ankara 1957 Oktay.Aslanapa, Anadolu'da Türk Çini ve Keramik Sanatı, İstanbul 1965 Şerare Yetkin, Anadoluda Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul 1986 Oktay Aslanapa, Türk Sanatı El Kitabı, İnkilap, İstanbul Şerare Yetkin, Anadolu'da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul 1986 Şerare Yetkin, Türk Çini Sanatında Bazı Önemli Örnekler ve Teknikleri, Sanat Tarihi Yıllığı I, İstanbul 1964 Şerare Yetkin, Mimar Sinan'ın Eserlerinde Çini Süsleme Düzeni, İstanbul 1988 Şehabettin Uzluk, Selçuklu ve Osmanlı Çini İşçiliği, İstanbul, 1930 Tahsin Öz, Yıldız Çini Fabrikası Arkitekt, Sayı 161-162, 1945, İstanbul Tahsin Öz. Çinilerimiz ,Güzel Sanatlar, Sayı 2 Tahsin Öz. Turkish Ceramics, Ankara 1955 (2) Kütahya Çinileri hk.bkz. Oktay Aslanapa, Osmanlılar devrinde Kütahya Çinileri, İstanbul 1949 Oktay Aslanapa, Kütahya Çiniciliğinin Tarihçesi, Ankara 1968 John Carswell, Kütahya Çini ve Seramikleri, Sadberk Hanım Müzesi Türk Çini ve seramikleri,İstanbul 1991 Rıfat Çini, Ateşin Yarattığı Sanat, Kütahya Çiniciliği, İstanbul 2002 Rıfat Çini, Türk Çiniciliğinde Kütahya/Kütahya in Turkish Tilemaking, İstanbul 1991 Faruk Şahin, Cumhuriyet Dönemi Kütahya Çini ve Keramik Sanatı, Sanat Tarihi Yıllığı, Faruk Şahin,Kütahya Çini Keramik Sanatı ve Tarihinin Yeni Buluntular Açısından Değerlendirilmesi, Sanat Tarihi Yıllığı,19-20, İstanbul 1981 H.Örçün Barışta, XX yy.Başı Kütahya Çinilerinden Örnekler, Milli Kültür, Kültür Bakanlığı S.56,1987 A.Rıza Balaman, Kütahya’da Geleneksel Seramikçilik, 4.Ulusal El Sanatları Semp.Bildirileri,DEÜ GSF Yayınları,İzmir 1985 Ara Altun, Osmanlıda Çini ve Seramik Öyküsü, 1999 Esad Arseven, Les Arts Decoratifs Turcs, İstanbul, 1952 Belgin Demirsar, Kütahya Çini ve Seramikleri, Osmanlıda Çini ve Seramik Öyküsü, İstanbul, 1997 Hamza Güler, Kütahya ve Çini I, Aksu Dergisi, Kütahya 1965 Faruk Şahin, Cumhuriyet Dönemi Kütahya Çini ve Keramik Sanatı, Sanat tarihi Yıllığı XIII, İstanbul, 1988

› İlgili kategoriye ait ürünler

İlgili kategoriye ait herhangi bir ürün bulunmamaktadır.

› Bunları biliyor musunuz?

› Tilkitepe

› Herakleia

› argeç

› Ali Üsküdari

› Toprakkale

› Ayaniş Kalesi

› Çatalhöyük

› Ahmed Nakşi

› Soteria Mozaiği

› Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu

+ daha fazla ögrenmek istiyorum!

Birsen Malkoç

Önemli Bilgiler
1.	İçeriğimizi başka bir sitede paylaşıyorsanız, lütfen kaynak belirtmeyi unutmayın, ilginize teşekkür ederiz.
2.	Sitemizde bulunan bir içeriğin telif haklarına veya yasalara aykırı olduğunu düşünüyorsanız lütfen bize bildirin.