ÇANAKKALE HALILARI

Çanakkale halıcılığının tarihi, Orta Asya’dan, Kafkasya’dan gelen, eski gelenek, örf ve adetleri sürdürerek dağ köylerinde yarı göçebe şekilde yaşayan yörükler ile başlar.

Çanakkale yöresinde halılar ‘ıstar’ denilen dikey tezgahlarda ve Türk düğümü ile dokunurlar. Gevşek dokulu halılardır. Bu yüzden görünümleri kabadır. dm2 deki düğüm sayısı (24x28) 672 dir.

Kullandıkları malzeme yündür. Yöre halkı, halı ipini kendi koyunlarından elde eder ve elde ettikleri çeşitli yöntemlerle kendileri boyarlar. Kırmızı, lacivert ve beyaz ana renklerdir. Bunun yanında sarı, yeşil ve devetüyü de kullanılmaktadır.

Çanakkale halılarının Türk halı sanatı içinde tanınmasını sağlayan az sayıda temel motifler, büyük bir istikrarla kullanılmıştır. Özellikle bir daire içinde işlenen sekiz kollu yıldızlar, tüm Çanakkale halılarında işlenmiştir.

Çanakkale halılarını özgün kılan diğer bir unsur ise kenar bordürleridir. Çanakkale halıları tamamen geometrik desenlerden oluşmuştur. Sekizgenler, altıgenler, baklavalar, kırık-yatay çizgiler, kancalar, çengeller, üçgenler, yıldızlar deseni belirleyen unsurlardır.

Çanakkale’nin bir çok ilçe ve köyünde dokunan halılar, bütün olarak bir yöre özelliği oluştururlar.

İlçe ve köylerin kendine özgü bir deseni yoktur. Tüm bölge olarak desen birliği ortaya koyarlar.

Çanakkale halıları desenlerine göre sekiz gruba ayrılır.

1- Altın Tabak Halısı;
Ortalama 2,40 x 3,50 m boyutunda dokunur. ‘Tabak’ denilen geometrik madalyondan oluşur. Merkezde bir madalyon, bunun dört köşesinde dört küçük madalyon, köşelerde deforme üçgen, iki kısa kenarda da tam üçgen şeklinde uygulanan madalyonlar, halının esas motifleridir.

2-Turnalı Halı;
Ortalama 1,60 x 2,50 m boyutlarındadır. İç dolguda işlenen uçan kuşlardan dolayı bu ad verilmiştir.

3-Çift Mihraplı Halılar;
Seccade ve yaygı olarak kullanılır. Bir çift mihrap halıyı belirler.

4-Tek Mihraplı Halılar;
Seccade boyutlarında dokunurlar.bir mihrap nişi iç dolguda yer alır.

5-Madalyonlu Halılar;
Ortalama 1,50 x 2,80 m boyutlarındadır. İç dolgudaki yuvarlak hatlı madalyon halıyı belirler.

6-Üzerinde gamalı motifinin bulunduğu iki dikdörtgenden oluşan halılar;
Seccade ve koridor halısı olarak dokunurlar. İki dikdörtgen içindeki iki gamalı motifi, halının belirleyici desenidir.

7-Kartuşlu Halılar;
Seccade boyutlarındadır. İç dolguda boyuna düzenlenmiş kartuşlar halıyı belirler.

8-Hayat ağacı motifli halılar;
Seccade boyutlarındadır. Dikdörtgen formlu iç dolgu üzerinde hayat ağacı motifi işlenmiştir.

Türk-İslam Eserleri Müzesi’nin zengin halı koleksiyonu içinde yer alan 17. yüzyıla tarihlendirilmiş “turnalı” ve “sarıbaş” desenli Çanakkale halıları günümüzde de geleneksel olarak dokunmaktadır.



detaylı bilgi için bkz.