Şal-şapik

Şal-şapik, genişçe bir pantolon, yelek ve iç yelekten oluşan, sadece Şırnak yöresine ait olan bir erkek giysisidir. Ancak son zamanlarda bu kumaşı yöre kadınları da bu kumaşı kendi giysilerinde kullanmaya başlamışlardır. 

Şırnak el sanatlarında olan Şal-şapik kumaşı dokuma sanatı, çok eski tarihlerden beri yöredeki evlerde bulunan el yapımı tezgahlarda dokunarak günümüze kadar gelmiştir. 

Bu kumaş, çok üretildiği dönemlerde halkın günlük olarak giyilen kıyafetleriydi. Ancak, kumaşın giderek daha az üretilmesi sebebiyle, sadece düğünlerde bayramlarda ve diğer özel günlerde giyilmektedir.

Şal-şapik kumaşı Şırnak merkez, idil, Silopi, Uludere ilçeleri ve çevre köylerinde dokunmaktayken zaman içerisinde göç ve ekonomik gibi sebeplerden dolayı Şımak ilinin en eski ve bölgede eşi bulunmayan en önemli tek kültürel mirası olan şal-şapik kumaş dokumacılığı sanatının hızla bölgede yok olmağa yüz tutmuştur. 

Avrupa Birliğinin GAP Bölgesinde Kültürel Mirası Geliştirme Projesi kapsamında yöreye ait ve otantik değere sahip bu sanatın yok olmaması için çalışma başlatılmış, Şal-şapik dokuma sanatı bilen ustalar tespit edilmiştir ve bu kumaş yeniden  üretilmeye başlanmıştır, 

Kumaş el tezgahlarında, tittik keçisinden elde edilen iplerle dokunur. Kumaşın renklendirilmesinde kökboyaları kullanılmaktadır.

Kumaş ipi, yıkanıp kuruduktan sonra tiftik tarakları ile homojen bir hale getirilir. Tiftik yumak haline getirilerek yörede teşi denilen (Kirman) saplı topaçlarla yöre kadınları tarafından ince ip haline getirilir. Bu ipler kollu dolaplara sarılır.

Hazırlanan ipler 12-13 metre uzunluğunda yerden bir metre yüksekte serilerek STE denilen sistem yapılır. Serilmiş iplere yine bitkisel bir fırça ile Sterhik denilen bitkisel bir yapıştırıcı sürülür. Bu Işlem tamamlandıktan sonra el tezgahlarda dokunmaya başlar.

Yaygın olarak kullanılan bazıları renk, bazılarıysa motifin ismiyle anılan kumaşların 10-15 çeşidi bulunmaktadır.

En beğenilen motifler;

Se Mekük,         (üç mekik motifi)
 
Şımaği,             (motif)
 
Gevra Dirali,       (motif)

Meydaniye,        (motif)

Kığme,              (renk- mor ve koyu mavi karışımı)

Binefşi               (renk- kırmızı ve koyu mavi karışımı)

Penc Mekük       (beş mekik motifi)

Bekir Begi,         (motif)

Kığme Çıkıni,     (motif)

Pişbes,              (renk- koyu kahve)

Arafi,                 (renk- gök mavisi)

Şal-şapik sadece yöresel giysi olarak kullanılmamakta, pantolon, ceket, kravat, tayyör, etek, çeşitli perdeler, fiskos takımları yapımında kullanılmaktadır.

Şal-şapik dokuma örnekleri ve yapımı hk. bkz. (ppt)

detaylı bilgi için bkz.