LADİK HALILARI

Ladik, Konya Sarayönü’ne bağlı bir kasabadır. Halkın geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve halıcılığa dayanır. Kasabanın tarihi kaynaklara göre antik dönemlere kadar uzanmaktadır. (1)

17 ve 18. yy Osmanlı devletinin siyasi ve ekonomik açıdan duraklama ve gerileme devrini yaşadığı bir dönem olmasına rağmen Anadolu-Türk halıcılığı için bu yüzyıllar bir yükselme çağıdır. Gördes, Kula, Uşak, Kırşehir gibi halı merkezlerinin yanında Ladik halıları da bu dönemde ortaya çıkmış ve gelenekselliğini 19. yy sonlarına dek sürdürmüştür.

Ladik halıları 17. yy dan itibaren gelişmeye, yaygınlaşmaya  başlamıştır. (1640 tarihli narh defterinde Kula ve Gördes halılarından bahsedildiği halde Ladik halılarından söz edilmemektedir (2))

İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi, İstanbul Vakıflar Halı ve Kilim Müzesi ve Konya Mevlana Müzesi’nde sergilenen, Avrupada çeşitli müze ve kolleksiyonlarda bulunan, ayrıca kaynaklarda 18. yy a tarihlenen Ladik halıları genellikle seccade tipindedir(3). Yün malzeme ile ve Türk düğüm tekniğiyle dokunmuşlardır.

Kök boya ve doğal boyalarla renklendirilen bu dönem halılarda kırmızı, mavi, kahverengi, yeşil, ve beyaz hakimdir. Halı zemini çoğunlukla kırmızı, kenar suları kahverengi, mavi ve beyazdır.

Merkezde ve merkeze bağlı Kurşunlu, Sızma, Kestil, Şarören, Osmancık köyleri ile Konya il merkezinde Sarayönü, Kadın hanı, Ilgın ve Yunak ilçeleriyle bunlara bağlı köylerde, Karapınar ve Işıklar’da dokunmaktadır ve bütün bu halılar Ladik halısı olarak anılır.

Günümüzde Ladik’te kooperatif, tüccar ve şirketler tarafından dokunan halılarda pamuk ve yün malzeme kullanılmaktadır. Çözgü ve atkı ipi pamuk, düğüm ipi yündür.

Çözgü ipi 16-20 kattır, atkı ipi kendi arasında 2 gruba ayrılır. İnce ipler 6-7, kaba ipler 14-15 kattır.

Köy halılarında ise malzeme tamamen yündür ve halk yününü kendi koyunundan elde etmektedir.

Halılarda boyanmış hazır ipler kullanılır. Genellikle halının bütününde 13 renk hakimdir, en çok görülenleri lacivert, beyaz, koyu kırmızı, açık yeşil ve pembedir.

Bir Ladik halısında yöresel deyimlerle dıştan içe doğru  bezdokuma (topraklık), gıyı örgüsü (kenar örgüsü), sızı (ince darsu), küçüksu, yatırım-dikim suyu (genişsu) ve orta ayna (halı merkezi) bölümleri yer alır. Bunların herbiri ayrı desenle süslenir.

Halkın deyimiyle halıda 100 çeşit model görülür. Dokuyucuların kullandığı modeller arasında çin motifi (tepsi göbekli halı), vazolu, yelekli, yıldız göbekli, çamlı ve bademli isimleri sayılabilir.

Günümüz Ladik halılarında 10x10 cm de genellikle 40x50 kalite hakimdir. Ancak yörede halı kalitesi tezgaha gerilen Çözgü ipi ile halıya bir sırada atılan düğüm sayısıyla hesaplanmaktadır.

Çözgü ve düğümlerin sayısı halının büyük ve küçüklüğüne göre değişmektedir.

Örneğin seccade halısı (80x140 cm) 300 telli  ve 666 sıralıdır.
Taban halısının en büyüğü (360x260 cm) 1200 tel ve 2000 sıralıdır.
Halıların hav yüksekliği ise 5-8 mm kadardır.

Yörede halının dokunduğu tezgaha ‘ıstar’ denir. Tüccar ve diğer kuruluşların dokuduğu halılarda halk arasında sille düğümü diye anılan tek düğüm, köy halılarında ise köy düğümü olarak bilinen çift düğüm tekniği uygulanır.

Bugün Ladik’te her türlü halı tipi üretilmektedir. En çok görülenleri seccade halısı , karyola halısı, kelle halısı, taban halısı, yolluk halısı, paspas, minder halısı ve köy halıları (çift halı) dır.

detaylı bilgi için bkz.