Köşger (Yemeni)

Bir tür hafif ayakkabı olarak tanımlanan ‘yemeni’ için bazı yörelerde ‘köşger’ terimi kullanılır.

Hiçbir plastik madde kullanılmayan ve tüm dikişlerinin elle yapıldığı yemeni renklerine, büyüklüklerine şekillerine göre adlar alır.

Çarık ve yemeni yapımının en önemli bir özelliği boyamasında kök boyanın kullanılmasıdır.

Yakın geçmişte yapılan araştırmalarda, giyimi kolay, rahat bir ayakkabı türü olan ve sağı solu bulunmayan , iki yönlü biçimlendirilmiş yemeninin; Kilis’te; ‘tulum yemeni’ (kara yemeni) ve ‘gül şeftali’ (kırmızı yemeni) olmak üzere iki rengi bulunduğu; arkasında rahat giyebilmek için kulağı bulunan ‘kulaklı yemeni’ ve ‘kulaksız yemeni’ çeşitlerinin farklı boyutlarda örneklerinin yapıldığı bilinmektedir.

Başka bir araştırmada, Safranbolu’da 'Çariko', 'basuk', 'tulumbacı yemenisi', 'gelik', 'adi yemeni' gibi çeşitlemelerinin bulunduğu; Gaziantep’te yapılan kırmızı yemeniler yerine burada siyah yemeni yapıldığı ve günümüzde çok az sayıda yemeni ustası kaldığı anlaşılmıştır.

Yine araştırmalara göre, Malatya-Arapgir’de sığır derisinden yemeni ve ahşap çivili kundura yapıldığı, birkaç ustayla yapımının süregeldiği kayıt edilmiştir.

Bu ürünlerin bazı eski örneklerine Antakya’da rastlanılır. Bu yörede görülen kırmızı yemeniler gibi, düz tabanının burnunun ucu kıvrık bir çizme biçiminde, uzun boğazlı dikilmiş, yörede ‘hedik’ olarak isimlendirilen ürünler, ustaların çeşitlemeler yaptığını göstermektedir.

Benzer bir durum  Edremit-tahtakuşlar köyünde  ‘edik’ olarak isimlendirilen bir tür arkalı çarık için söz konusudur. En seçkin örnekleri Tahtakuşlar’daki özel müzede sergilenmektedir.

Günümüzde yapılan yemeni örneklerine Gaziantep, Kilis ve Kahramanmaraş’ta rastlanmaktadır.

Gaziantep, ‘şeftali yemeni’, ‘metelik’, ‘zerden’, ‘gez’ olarak isimlendirilen örnekleri ile ayırt edilir. 

Konu hk.detaylı bilgi için bkz.