OLTU TAŞI

Anadolu’da Oltu taşı yatakları Oltu-Olu yolu ve Tortum Gölü arasında yer alan Akdağ’ların kuzey doğu uzantısını meydana getiren Dutlu Dağı sırasının yamaçlarında bulunmaktadır. Oltu ilçesi ve çevre dağlardan çıkarıldığı için ‘Oltu Taşı’ olarak adlandırılmıştır. Literatürde 'bir tür metamorfizma geçirmiş linyit' ve 'bitümce zengin kompakt bir mineral' olarak tanımlanır.

Yeraltında yer yer mercekler şeklinde ve düzensiz bir depolanma gösterdiği için üretimi güç olduğu kadar nerede ve ne miktarda bulunduğunu kestirmek de zordur. 

Yer katmanlarından çıkarıldığı anda yumuşak hava ile irtibatta kaldıkça sertleşen bu kömür çeşidinin gri, yeşilimsi, kahve ve siyaha kadar değişen renk tonları varsa da çoğunlukla siyahtır. Sürtünme ile elektriklenir ve hafif cisimleri çeker. 

Çevrede 150-200 yıldır sürdürüldüğü anlaşılan Oltu Taşı işlemeciliğine ilk olarak Oltu ilçesi Sülünkaya köyünde açılan ocakta başlanmıştır. Günümüzde Dutluköy, İğdeli, Günlüce, Güzelsu köylerinde ki ocaklar faal haldedir.

Oltutaşı işlemeciliği Erzurum daki en önemli halk el sanatlarından biridir. Aynı zamanda babadan oğula geçen bir halk sanatı özelliğindedir.

Oltu Taşı işleyicileri taşı üreticiden alırken, taşın siyahlığı, iyi cila tutması, içinde yabancı malzeme damarının olmaması, ağızlık yapılacak olanlarda boylarının uzun ve düzgünlüğü ve de ışığı en iyi yansıtan ‘Zil Siyah’ adı verilen kalitede olması gibi özellikler gözönünde bulundurulur. 

Yapılacak eşyanın özelliğine göre taş, çekiç ile kırılarak işlenecek hale getirilir. Beklemesi gereken taşlar sertleşmemesi için kapalı, nemli yerlerde yada toprak altında muhafaza edilir. İşlemek için eskiden olduğu gibi ‘kemane’ adı verilen çark şeklinde basit el tornası kullanılır. Düzeltme ve perdah işlemi ‘arda’ denilen aletle yapılır ve cilalanır.

Çok geniş kullanım sahasına sahip olan Oltu taşı genellikle süs eşyası yapımında ilgi görmektedir. Bunun yanısıra tesbih, ağızlık, pipo, rozet, düğme ve takılarda kullanılmaktadır. Kollektif çalışma ürünü olan bu örneklerin bir grubu altın, gümüş, gibi değerli metallerle süslenmiştir.

detaylı bilgi için bkz.